نهم ربيع الاول، نه تنها نخستين روز امامت امام عصر(عليه السلام) است، بلكه آغاز دوره اي حياتي و مهم در تاريخ شيعه نيز به شمار مي آيد. در سال روز نهم ربيع الاول كه يادمان آغاز امامت ولي عصر (عليه السلام) است.

روز جمعه، هشتم ربيع الاول سال 260 هـ.ق، امام حسن عسكري (عليه السلام) پس از اين كه نماز صبح را خواندند، بر اثر زهري كه هشت روز قبل معتمد به ايشان خورانده بود، به شهادت رسيد. اين حادثه در شرايطي روي داد كه امام يازدهم افزون بر اين كه مانند پدران خود زمينه را براي غيبت آماده كرده بود، شب پيش از شهادتشان، دور از چشم مأموران خليفه، نامه هاي بسياري به شهرهاي شيعه نشين فرستادند. خبر شهادت امام در سراسر شهر سامرا پيچيد و مردم به احترام او عزاداري كردند. به گفته مورخان، در روز شهادت امام (عليه السلام)، سامرا به صحراي قيامت تبديل شده بود.

بر اساس گفته شيخ صدوق، خود امام زمان (عليه السلام) با كنار زدن عمويش جعفر كه قصد نمازگزاردن داشت، بر بدن پدر بزرگوارش نماز خواند.

حكومت عباسي از مدت ها پيش بر اساس سخن رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) و امامان معصوم (عليهم السلام) مبني بر اين كه مهدي فرزند امام حسن عسكري (عليه السلام) است، امام يازدهم را زير نظر داشت و مراقب بود تا فرزندي از ايشان نماند، ولي امام يازدهم با پنهان نگه داشتن خبر ولادت فرزندش اين نقشه را باطل كرده بود. پس از شهادت امام (عليه السلام) كم كم خبر فرزندي به نام مهدي (عليه السلام) پخش شد و تلاش چند باره خليفه عباسي براي يافتن امام مهدي (عليه السلام) به نتيجه نرسيد.

عثمان بن سعيد، نائب اول امام (عليه السلام) بود و با آغاز غيبت ولي عصر (عليه السلام) نامه هاي حضرت را به شيعيان مي رساند. از همين زمان بود كه شيعيان براي نخستين بار طعم غيبت را چشيدند. آغاز غيبت صغرا مصادف با آغاز امامت حضرت مهدي (عليه السلام) بود تا مردم آرام آرام با مفهوم تلخ و دردناك غيبت آشنا شده، بتوانند تا آن زمان كه به اشتباه خود پي مي‌برند و به وظايف خود در برابر امامان آگاه مي‌شوند، همچنان ديندار بمانند.

در دوران غيبت صغرا چهار نايب خاص،امر وساطت ميان امام (عليه السلام) و شيعيان را به عهده داشته و چنان‌كه خواهيم ديد، همه آنها معروف و سرشناس بوده‌اند. آنان احكام دين را از وجود اقدس امام زمان (عليه السلام) گرفته و در اختيار شيعيان مي‌گذاشتند. سؤالات [كتبي و شفاهي] ايشان را به حضور امام زمان(عليه السلام) برده و سپس پاسخ را به شيعيان مي‌رسانيدند و همچنين، وجوه شرعي شيعيان را با وكالتي، كه از امام داشتند، مي‌گرفتند و به حضرت تحويل مي‌دادند يا با اجازة ايشان مصرف مي‌كردند، آنان جمعي بودند كه امام حسن عسكري (عليه السلام) در زمان حيات خود عدالتشان را تأييد فرمود و همه را به عنوان امين امام زمان (عليه السلام) معرفي كرد و بعد از خود، ناظر املاك و متصدي كارهاي خويش گردانيد، و آنها را با نام و نسب به مردم معرفي نمود.

اينها، همه داراي عقل، امانت، وثاقت، دِرايت، فهم و عظمت بودند.

پاسخ چند سوال امامت كودك

مسأله خلافت و امامت در اسلام، تنها بر اساس لياقت و شايستگي افراد بوده و سن و سال هيچ تأثيري نداشته است. پيامبر اكرم (صلي‏الله‏عليه‏و‏آله) در سال سوم هجرت بعد از دعوت خويشان خود به اسلام، علي (عليه‏السلام) را كه نوجواني پيش نبود به خلافت و وصايت منصوب كرد و به قوم خود دستور داد كه از او اطاعت كنند. همچنين در واقعه مباهله با نصاراي نجران، آن حضرت امام حسن و امام حسين (عليه‏السلام) را در حالي كه كودك بودند به همراه خويش برد. شيخ مفيد در اين‏باره مي‏نويسد: پيامبر همراه حسنين در حالي كه طفل بودند با نصارا مباهله كرد. بعد از آن، اين امر هيچگاه سابقه نداشت. اين وقايع و شواهد بسيار ديگر تاريخي، دلايلي است كه امامت حضرت ولي عصر (عليه السلام) را در سن كودكي تأييد مي‏كند.

منبع: مرکز تخصصي مهدويت